Kazı Makineleri - Ekskavatör - Excavatör

1. Görevleri

Ekskavatör, palet ve tekerlek seviyesinden üst ve alt seviyelerde kazı yapma, üst tabanları sıyırma, kırma, kanal şeklinde kazı yapma ve yükleme işleri yapan iş makineleridir.

Temel ve kanal açma,kara ve demir yolu inşasında, baraj yapımlarında, taş ve maden ocakları gibi alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Ekskavatörler 50-800 HP motor gücü ve 6-100 ton ağırlıkta imal edilmektedir.

2. Çeşitleri

Ekskavatörler, paletli ve lastik tekerlekli olmak üzere iki grupta incelenebilir.

Ekskavatörler, kullanılan ataşmanlara göre çok farklı iş yapabilme kabiliyetlerine sahiptir.

2.1. Paletli Ekskavatörler

Gevşek zeminde kazma, kanal açma ve yükleme işlerinde verimli olduklarından temel hafriyatın kazılması taşınması, yüklenmesi işlerinde yaygın olarak kullanılan paletli iş makineleridir.

Dengeli çalışması nedeniyle ağır işlerde kullanılır.

Palet seviyesini aşmayan sulu ve bataklık zeminlerde dâhil olmak üzere birçok zeminde kolaylıkla çalışabilmektedir.

Paletlerinin kaplamalı zemini bozmaması için treyler ile taşınmaktadır.

Dar alanlarda manevra kabiliyeti çok yüksektir.Yapısı gereği nokta dönüşü bile yapabilmektedir.

Resim 1: Paletli ekskavatör

2.2. Lastik Tekerlekli Ekskavatörler

Yürüme kabiliyeti ve sert zeminde kazma, kanal açma, taşıma ve yükleme gibi işlerde verimli olan lastik tekerlekli iş makinelerdir.

Kaplamalı zemine zarar vermediği için özellikle karayolu üzerindeki çalışmalarda hareket kolaylığı sağladığı için tercih edilmektedir.

İş sahasında çalışma yapılırken mutlaka destek ayakları ve bıçağı zemine bastırılmalıdır. Makine lastikler üzerinde iken çalışma yapmak tehlikelidir.

Resim 2: Lastik tekerlekli ekskavatör

3. Makine Fonksiyonları

Kazma

Ekskavatörde kepçe silindiri ile bağlantısı, kol silindiri ile kol açısı 90O olduğunda en verimli kazma gücü elde edilir.

Kol ile verimli kazma aralığı makineden dışarıya doğru 45Olik açı ile makineye doğru 30Olik açı arasındadır.

Ön kazma

Makineden yüksek yerleri kazmak için kepçe ters yönde takılarak çalışma (şhovel) yapılır.

Resim 3: Ön kazmalı ekskavatör

Kanal kazma

Kanal genişliğine uygun kepçe takılır ve paletler kazılacak kanala paralel ayarlanarak verimli kazma yapılır. Geniş bir kanal kazmak için önce her iki yan kazılır sonra orta boşaltılır. Çökme ve heyelana karşı kanal desteklenmelidir.

Resim 4: Kanal çalışması yapan paletli ekskavatör

Yükleme

Yükleme kamyon damperinin ön tarafından başlanmalıdır.

Resim 5: Yükleme yapan lastik tekerlekli ekskavatör

4. Verimli Kullanma Yöntemleri

Ekskavatörler çeşitli marka ve modellerde imal edildiğinden kullanma şekli, bakımı, ayarları farklılıklar gösterebilir. Bu nedenle kullanılacak ekskavatörün bakımlı olması, çalışma emniyetinin sağlanması can ve mal güvenliği yönünden önemlidir.

• Kullanılacak yere göre ataşman seçimi yapılmalıdır. Çalışma modu seçilirken uygun tablo değerlerine göre seçilmelidir. Bu da yakıt ekonomisi sağlayacaktır. Periyodik bakımları mutlaka yapılmalıdır.
   
• Çalışma esnasında makine eksenine dik çalışılırken fazla zorlamamalı ve mümkün olduğu kadar makine eksenine paralel çalışılmalıdır.
   
• Kazı yapılacak zeminin özelliğine uygun kepçe seçilmelidir.
   
• Çalışmalardan önce mutlaka zemin etüdü yapılmalıdır.
   
• Yakıt ekonomisi ve verimli çalışmak için yükleme yaparken kamyon ve makine uygun yerde ve konumda olmalıdır.
   
• Paletli ekskavatörlerde çalışma yapılacak zemine uygun palet gerginliği ayarlanmalıdır.
   
• Ekskavatör bir yerden başka bir yere gidecekse uzun süre yürütülmemelidir.
   
• Çalışma sahasında emniyet tedbirlerine dikkat edilmelidir.

Resim 6: Çeşitli ekskavatör ataşmanları

Kaynak Megep